Zaburzenia rozwoju ruchowego – przyczyny i objawy

 

Wspieranie wszechstronnego rozwoju dziecka to nie tylko stałe pogłębianie zakresu wiedzy, rozszerzanie umiejętności i odnajdywanie talentów, to także kształcenie i wyrabianie sprawności ruchowej pociechy. Jest to sprawa o tyle istotna, że zarówno rozwój poznawczy, emocjonalny, społeczny, jak i intelektualny, są ściśle powiązane z rozwojem ruchowym człowieka. Nabycie umiejętności poruszania się to warunek konieczny na drodze do pełnego poznawania świata. Niestety u niektórych dzieci pojawiają się zaburzenia sprawności fizycznej i opóźnienia na kolejnych etapach rozwoju. Dzieci te są niezręczne, z trudem wykonują zadania proste dla ich rówieśników, na ogół nie nadążają za pozostałymi i miewają postępujące trudności z nauką.

Zaburzenia rozwoju ruchowego zwykle przejawiają się w zaburzeniach różnych rodzajów koordynacji, orientacji przestrzennej, kierunkowej i czasowej oraz napięcia neuromięśniowego. Należy jednak pamiętać, że u dzieci zdrowych rozwój ruchowy również może przebiegać znacznie wolniej.

Zaburzenia narządu ruchu mogą być wrodzone lub nabyte. Mogą pojawić się w wyniku dysfunkcji pochodzenia mózgowego oraz rdzeniowego (nieprawidłowa reakcja dziecka na zmianę położenia ciała jest objawem zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego), jak i dysfunkcje układu kostno-stawowego.

Najczęstszymi objawami zaburzenia rozwoju ruchowego mogą być:

• niesprawna koordynacja ruchowa — dziecko wykonuje pewne elementy ruchowe, ale nie potrafi ich zsynchronizować; mogą pojawić się trudności w poruszaniu się, co widoczne jest szczególnie podczas nauki pływania, jazdy na rowerze lub grach i zabawach sprawnościowo-ruchowych; zaburzenia czynności manualnych — niezdarne rysowanie, lepienie czy pisanie;
• obniżona precyzja ruchów — wykonanie precyzyjnego zadania wymaga od dziecka bardzo dużego wysiłku, często pojawiają się z tego powodu współruchy, czyli wysuwanie języka, machanie nogami, kiwanie głową itp.;
• wzmożone napięcie mięśniowe — stałe napięcie podczas pracy, ponieważ dziecko nie potrafi rozluźnić mięśni, które nie biorą udziału w wykonywanej czynności; ruchy są sztywne i kanciaste; podczas pisania czy rysowania bardzo silnie jest przyciskany ołówek lub długopis;
• niesprawna koordynacja wzrokowo-ruchowa — problem z dostosowaniem ruchów do właściwości przedmiotów; ruchy są źle obliczone, a czynności wykonywanie nieprecyzyjnie.

W wielu przypadkach zdarza się, że poszczególne objawy łączą się ze sobą.

Przyczyny problemów z rozwojem ruchowym:

• komplikacje w okresie życia płodowego,
• problemy zdrowotne i rozwojowe w pierwszych miesiącach życia,
• trudny poród,
• choroby na tle alergicznym, astma,
• nadwaga,
• brak treningu.

Dzieci o opóźnionym rozwoju ruchowym wymagają indywidualnego pedagogicznego traktowania i często odrębnych ćwiczeń korekcyjnych. Dostosowane, specjalne ćwiczenia pomagają osłabić lub całkowicie wyrównać różnice wywołane deficytem rozwojowych. Im szybciej zostaną dostrzeżone niepokojące objawy, tym szybciej i skuteczniej można pomóc dziecku. Wieloaspektowym podejściem do wspólnych ćwiczeń z dzieckiem jest przygotowanie zadań wymagających dokładności i precyzji, a nie tempa i niezdrowej rywalizacji.

 

---

Literatura

1. Borzymowska B., Zaburzenia rozwoju ruchowego, http://szkolanrjeden.edupage.org/text2/?subpage=3.

2. Kaiser-Grodecka I., Dysfunkcje narządów ruchu [w:] Psychologia defektologiczna, red. A. Wyszyńska, PWN, Warszawa 1987.

3. Skorek E. M. (red.), Terapia pedagogiczna, t. 1: Zaburzenia rozwoju psychoruchowego dzieci, Oficyna wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005.

4. Spionek H., Zaburzenia psychoruchowe rozwoju dziecka, PWN, Warszawa 1965.