Dzika integracja

  Prosta, króciutka rymowanka o kominiarzu, pamiętana z dzieciństwa przez niejednego dorosłego może odegrać znaczącą rolę w rozwoju lub terapii dziecka. Wierszyk z pokazywaniem o kominiarzu wspiera rozwój motoryki małej (profilaktyka dysgrafii), zmysłu dotyku oraz mowy . Jest też punktem wyjścia do wzbogacenia wiedzy dziecka o świecie (kominiarze nie są tak powszechnie spotykani), przydatnej przykładowo podczas terapii ORM lub SLI . Wierszyk Idzie kominiarz po drabinie z pokazywaniem to także dobre wsparcie wczesnego wspomagania rozwoju oraz terapii afazji dziecięcej. Zabawę można przeprowadzić na dwa sposoby — jako paluszkową pokazywankę-sztuczkę lub masażyk odwrażliwiający receptory dotykowe. Za każdym razem będzie ona stymulować ruch i wyobraźnię dziecka, a poprzez opanowywanie tekstu — pamięć, uwagę słuchową i mowę. 

Proste wierszyki z pokazywaniem w zabawny sposób pobudzą zmysł dotyku maluszka i wzbogacą jego słownictwo . Poniższe zabawy paluszkowe uczą orientacji w przestrzeni swojego ciała w obrębie dłoni i zaliczają się do ćwiczeń dotykowych . Można je wykorzystać podczas codziennych masażyków, pobudki lub przytulasków z dzieckiem. Sprawdzą się również, kiedy będzie potrzeba odpoczynku i małego wyciszenia po pełnej emocji zabawie. Przede wszystkim nie wymagają jednak wielkiego zaangażowania i każdy może z nich korzystać.

Pogoda wiosenna, letnia, a nawet jeszcze jesienna sprzyja spędzaniu czasu na świeżym powietrzu. Nie zawsze możemy wychodzić do parku, lasu, ogrodu czy na łąkę. Miejscem zabaw dzieci są także boiska, place, podwórka. Cofnijmy się pamięcią do czasów własnego dzieciństwa i przypomnijmy sobie, jakie wspaniałe zastosowanie może mieć kreda. Nietrudno o znalezienie powierzchni zabetonowanej, wyłożonej kostką lub zalanej asfaltem, przez co nadającej się do tworzenia obrazków i ubarwiania szarości. Ciekawą i twórczą zabawą dla dzieci w takim miejscu jest zwykłe-niezwykłe rysowanie kredą.

Motoryką małą nazywamy ogólnie sprawność dłoni, palców oraz aparatu artykulacyjnego, w przeciwieństwie do motoryki dużej , czyli sprawności fizycznej całego ciała. Podczas czynności angażujących motorykę dużą wykorzystywane są bowiem mięśnie oraz ścięgna w całym organizmie, natomiast motoryka mała korzysta z mięśni dłoni oraz palców. Jest to niezwykle ważne dla precyzyjnych aktywności, jak: rysowanie, pisanie, rozpinanie i zapinanie guzików, rzepów oraz suwaków, wycinanie, szycie, wiązanie sznurowadeł bądź posługiwanie się sztućcami.

Małe dzieci odczuwają ogromną potrzebę zdobywania wiedzy o świecie i warto ją zaspokajać. Podstawą edukacji jest praktyka — doświadczenia. Należy jednak pamiętać, że stanowią one jedynie zaproszenie do poznawania świata, a bez odpowiednich wyjaśnień ze strony dorosłego są bezużyteczne. Przyroda oferuje mnóstwo okazji do poznawania ciekawych zjawisk, rzeczy, zachowań . Żadna zabawka tego nie zastąpi. Poza domem, a często i poza miastem, dzieci mogą przekonać się, że istnieje wiele zwierząt, roślin, miejsc, które czekają na odkrycie przez nie i dostarczają wiedzy o świecie. Stąd zabawy na dworze posiadają ogromny wymiar dydaktyczny i rozwojowy. Są niezwykle istotne z punktu widzenia integracji sensorycznej.

Smak to jeden z głównych zmysłów i jak pozostałe rozwija się już w życiu płodowym. Wydaje się mniej ważny od pozostałych, ale przecież, gdybyśmy nie odczuwali smaku potraw, jak dużo moglibyśmy zjeść? Czy wyczulibyśmy zagrożenie w jedzeniu (np. zepsucie, toksyny), jeśli nie spróbowalibyśmy go? Dlatego warto wiedzieć, jak ćwiczyć zmysł smaku od urodzenia, zwłaszcza gdy pojawiają się dysfunkcje w jego zakresie.

Zabawy sensoryczne, inaczej zabawy wspierające zmysły, to wszelkie czynności pobudzające właściwe odbieranie świata poprzez układ neuronalny naszego ciała i przetwarzania odczuwanych bodźców. Zachęcają one dzieci do wąchania, dotykania, słuchania i poznawania rzeczywistości wokół . Mają ogromne znaczenie dla ich prawidłowego rozwoju. Wspierają wielozmysłowe poznawanie otoczenia, rozwój neuronalny i wyostrzają zmysły. Krótko mówiąc, wspierają współdziałanie ciała z umysłem i jest to również nauka przez zabawę. Z powodzeniem można do nich wykorzystać przedmioty codziennego użytku, zabawki, a także owoce czy warzywa, które z natury są dostarczają pełni wrażeń. Pomysł zabawy sensorycznej z jedzeniem to nieraz dodatkowy element zachęcający niejadka bądź „powściągliwego smakosza” do spróbowania nowości. Takie namacalne doświadczanie otoczenia połączone z zabawą zachęca maluchy do poznawania, odkrywania i stymuluje ich rozwój.

Wiosnę można przywitać na wiele sposobów. Najlepiej wyjść z domu i pokazać dziecku pąki na drzewach lub pierwsze kwiaty. Posłuchać śpiewu ptaków, poczuć wiatr na twarzy . Warto też wykorzystać zmiany w przyrodzie i pobawić się wraz z dzieckiem w wiosennym klimacie w domu, przy piosence. Dzięki temu zapoznamy przedszkolaka z typowymi wydarzeniami związanymi z tą porą roku, kiedy aura nie sprzyja i spacer lepiej odwołać. Wiosenna zabawa z piosenką zaprezentuje zwierzęta budzące się lub wracające po zimie do Polski. Utrwali, że jest to pora roku, w której przyroda budzi się ze snu, a pogoda bywa dość zmienna. Jest to zabawa rytmiczno-ruchowa oraz tematyczna.

Wiosna przynosi optymizm i sprzyja planom oraz aktywnościom. To dobry czas, aby prowadzić z dziećmi obserwacje przyrodnicze – szczególnie przy zmiennej pogodzie – oraz wspólnie coś posiać, posadzić czy posprzątać w ogródku. Jeśli jesteśmy szczęśliwcami i go mamy… Jak pokazać dziecku piękno świata ożywionego wokół i czego można nauczyć się wiosną? Sadzenie i sianie z dzieckiem to odpowiednia forma aktywności o tej porze roku, pozytywnie wpływająca na rozwój. Do tego zabawa w ogrodnika to okazja do wytłumaczenia dziecku, skąd się biorą kwiaty i owoce. Dodatkowo sianie i sadzenie, a potem oczekiwanie na plony, uczą cierpliwości, odpowiedzialności i wytrwałości.

Ciepłe, słoneczne dni to wspaniała okazja do rodzinnego spaceru. Oczywiście podczas innych warunków również można, jednak taka pogoda zachęca dużo więcej osób do wyjścia z domu. Każda rodzina lubi też co innego. Jedni preferują spokojne spacerowanie po parku lub okolicy, a inni uwielbiają pełne przygód wędrówki z atrakcjami będące pretekstem do poznania ciekawych miejsc, ludzi lub rzeczy. Dla tych, którzy do tej pory nie przekonali się do takiej formy spędzania wolnego czasu i uważają ją za nudną, proponujemy kilka twórczych rozwiązań jako urozmaicenie na rodzinny spacer .

  W czasie deszczu dzieci się nudzą. To ogólnie znana rzecz... Polecam! Genialny utwór! I taki prawdziwy. Jednakże niepogodę za oknem można wykorzystać w ciekawy sposób i pobawić się z dzieckiem tak, aby czegoś się nauczyło. Nie tylko nudziło...  Deszczowa pogoda rewelacyjnie wspiera rozwój sensoryczny, psychoruchowy i neuronalny . W dużej mierze rozwija kreatywność oraz wyobraźnię dziecka, a także wpływa na jego wizję świata. Telewizor bądź gry nie są w tym wypadku korzystną alternatywą, ponieważ odbierają możliwość wyczarowania czegoś samemu oraz wymyślenia własnego sposobu zabawy. 

  Noworodek od chwili narodzin reaguje w określony sposób na bodźce zewnętrzne. Zmiana temperatury, nagły dźwięk, zmiana światła, zmiana pozycji, czynności pielęgnacyjne, karmienie — to wszystko wywołuje dość gwałtowne reakcje u nowo narodzonego maleństwa. Dzieje się tak, ponieważ spokojne i stabilne dotychczas życie malucha w łonie matki zostało zastąpione zupełnie obcym mu światem, do którego musi się przystosować. Natura nie pozostawiła jednak małego człowieka zupełnie bezbronnego, wyposażyła go właśnie w odruchy pierwotne pozwalające odpowiednio zareagować na bodźce z otoczenia. Są to reakcje zupełnie automatyczne, czyli niezależne od ludzkiej woli, bo generowane nie w korze mózgu a w rdzeniu kręgowym.

  Wspieranie wszechstronnego rozwoju dziecka to nie tylko stałe pogłębianie zakresu wiedzy, rozszerzanie umiejętności i odnajdywanie talentów, to także kształcenie i wyrabianie sprawności ruchowej pociechy. Jest to sprawa o tyle istotna, że zarówno rozwój poznawczy, emocjonalny, społeczny, jak i intelektualny, są ściśle powiązane z rozwojem ruchowym człowieka . Nabycie umiejętności poruszania się to warunek konieczny na drodze do pełnego poznawania świata. Niestety u niektórych dzieci pojawiają się zaburzenia sprawności fizycznej i opóźnienia na kolejnych etapach rozwoju. Dzieci te są niezręczne, z trudem wykonują zadania proste dla ich rówieśników, na ogół nie nadążają za pozostałymi i miewają postępujące trudności z nauką.

Różnorodne i wieloznaczne informacje ze świata nieustannie docierają do dziecka. Aby jednak mogło je ono prawidłowo zrozumieć, przetworzyć, odebrać i zinterpretować, musi potrafić je dostrzegać. Postrzeganie i odbieranie świata nie ogranicza się w tym kontekście do wzroku. Zaangażowane są także pozostałe zmysły: słuch, dotyk, węch i smak. Jest to właśnie polisensoryczne poznawanie świata . Właściwe i skoordynowane pobudzanie zmysłów przygotowuje dzieci do wejścia w kolejne etapy rozwoju psychoruchowego i wspiera ten proces oraz rozwój neuronalny. Aktywne współdziałanie wszystkich zmysłów pozwala na pełny i głęboki wzrost jednostki.

  Edukacja przez ruch, w skrócie EPR ( Education Through Movement — ETM) to pedagogiczny system nauczania i terapii wspierający polisensoryczne poznawanie świata stworzony przez Dorotę Dziamską. Opracowała ona zbiór technik i metod kształcenia wyprowadzonych z ruchu naturalnego, swobodnego lub rytmicznego w wyniku eksperymentów i obserwacji przeprowadzanych zarówno na gruncie szkoły, jak i przedszkola. Naukową bazę dla systemu Edukacji przez ruch stanowi poznawcza teoria rozwijającego się dziecka prof. Ryszarda Więckowskiego. Związek z tym systemem mają także Teoria Integracji Sensorycznej J. Ayres oraz Lingwistyczna teoria nauki czytania prof. R. Pawłowskiej.

  Polisensoryczne poznawanie świata wspiera Metoda Dobrego Startu opracowana pierwotnie we Francji a zaadaptowana na grunt polski przez Martę Bogdanowicz. Początkowo przeznaczona ona była do rehabilitacji osób z nabytymi zaburzeniami ruchowymi i miała charakter leczniczo-relaksacyjny . Następnie przystosowano ją do pracy z dziećmi , opierając się na zabawach ruchowych oraz funkcjach percepcyjnych, niezbędnych podczas pisania, a także uaktywniania i usprawniania funkcjonowania ośrodków w mózgu uczestniczących w procesach pisania i czytania .